Ustawa o zatorach płatniczych

Od 01.01.2020 obowiązują nowe przepisy dotyczące zatorów płatniczych

Znowelizowane przepisy przewidują rozróżnienie maksymalnych terminów płatności w zależności od tego jaki podmiot będzie występował w charakterze strony. Ustawa przewiduje różnice w transakcjach i wprowadza tzw.:

TRANSKCJE ASYMETRYCZNE:

Transakcja asymetryczna to transakcja, w której dłużnikiem jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem mikro, mały lub średni przedsiębiorca.

• W przypadku takiej transakcji termin zapłaty określony w umowie nie będzie mógł przekroczyć 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi.

• W sytuacji, gdy spełnienie świadczenia pieniężnego będzie odbywało się w częściach, termin ten ma zastosowanie do zapłaty każdej części świadczenia pieniężnego.

• Nowe przepisy mają na celu wprowadzenie sztywnej regulacji, która nie będzie mogła zostać dowolnie zmodyfikowana przez strony.
  

TRANSKCJE SYMETRYCZNE:

• Transakcja symetryczna jest to transakcja w której zarówno dłużnik jak i wierzyciel są przedsiębiorcami równej wielkości np. pomiędzy dwoma dużymi przedsiębiorcami.

• W przypadku transakcji symetrycznych, termin 60 dni nie będzie terminem sztywnym i będzie mógł być modyfikowany przez strony w sytuacji, gdy termin ten wyraźnie w umowie zostanie inaczej określony i pod warunkiem, że ustalenia te nie będą rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.
  

Ustawa przewiduje możliwość odstąpienia lub wypowiedzenia umowy przez wierzyciela w określonych sytuacjach dotyczących określenia terminu zapłaty z naruszeniem ustawy.

Co z terminami płatności w przypadku gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny?

W dotychczasowym stanie prawnym przepisy (art. 8 ust. 2 Ustawy o terminach zapłaty) stanowiły, że w sytuacji gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny niebędący podmiotem leczniczym możliwe jest wydłużenie terminu płatności do 60 dni, pod warunkiem, że ustalenie to jest obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy. Znowelizowane przepisy uchylają ten przepis.

W sytuacji gdy w umowie termin zapłaty jest dłuższy niż 30 dni liczonych (w przypadku podmiotu publicznego będącego podmiotem publicznym będzie to 60 dni) od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, wierzycielowi przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

wierzyciel spełnił swoje świadczenie,wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

Podwyższenie odsetek ustawowych za opóźnienie

W poprzednim stanie prawnym, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych jest równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych (art. 4 pkt 3 Ustawy o terminach zapłaty).

Znowelizowane przepisy przewidują rozróżnienie odsetek w zależności od rodzaju podmiotu, który jest dłużnikiem.

Zgodnie z ustawą w przypadku transakcji, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki ustawowe za opóźnienie są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych.

Ustawodawca w stosunku do podmiotów publicznych będących podmiotem leczniczym w rozumieniu tej ustawy nie wprowadził zmian w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Rekompensata za koszty odzyskiwania należności z nieopłaconej faktury

W poprzednim stanie prawnym, Ustawa o terminach zapłaty (art. 10) przewidywała, że wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, na zasadach określonych w ustawie, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności.

W ocenie ustawodawcy, wyższa wysokość świadczenia pieniężnego, które nie zostało spłacone w terminie, wiąże się z wyższymi kosztami jego dochodzenia. Znowelizowane przepisy przewidują zmiany w zakresie wysokości rekompensaty przysługującej wierzycielowi:

Wysokość zobowiązania

Kwota rekompensaty

0 – 5000 zł 40 EUR

5000 zł – 50 000 zł 70 EUR

50 000 zł i więcej 100 EUR

Nowe przepisy przewidują, że roszczenie o rekompensatę nie może zostać zbyte.

Zmiany w kryteriach oceny postanowień umownych pod kątem nieuczciwości

Przed zmianami wprowadzonymi Ustawą zmieniającą kryteria oceny, czy postanowienia umowne są rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela, uwzględniały wszystkie okoliczności sprawy, w szczególności:

• rażące odstępstwa od dobrych praktyk handlowych, które naruszają zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności oraz właściwość towaru lub usługi, które są przedmiotem transakcji handlowej.

Powyższy katalog został uznany przez ustawodawcę za zbyt ogólny oraz wymagający doprecyzowania poprzez wskazanie najbardziej typowych okoliczności, w których wydłużenie terminu płatności jest szczególnie niezasadne i może zostać uznane za rażąco nieuczciwe.

Znowelizowane przepisy przewidują:

👍doprecyzowanie drugiej przesłanki poprzez dodanie frazy: „w szczególności o czas zwykle potrzebny na zbycie towaru przez dłużnika na rzecz osób trzecich” oraz

👍dodanie trzeciej przesłanki – „dostosowanie harmonogramu dostawy towarów lub wykonania usługi w częściach do harmonogramu spełnienia odpowiadających im części świadczenia pieniężnego”.

Co więcej, wprowadzono również m.in.:

👍przerzucenie ciężaru dowodu na dłużnika, że dłuższy termin zapłaty nie jest rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela,nieważność (zakaz) zrzeczenia się roszczenia o ustalenie, że termin zapłaty jest nieuczciwy wobec wierzyciela.

Nowy obowiązek sprawozdawczy!

Nowe przepisy nakładają na przedsiębiorców obowiązek przekazywania corocznego sprawozdania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku sprawozdania o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowych terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Przedsiębiorcami zobowiązanymi do przekazywania corocznego sprawozdania są, zgodnie z ustawą o CIT:

• podatkowe grupy kapitałowych, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów;

• podatnicy inni niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego.
  

Obowiązek ten ma spoczywać na kierownikach podmiotów czyli członkach zarządu lub innego organu zarządzającego tego podmiotu, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członkach tego organu. W sytuacji spółki komandytowo – akcyjnej kierownikiem podmiotu jest komplementariusz. Co więcej, likwidator, syndyk czy zarządca ustanowiony w postępowaniu restrukturyzacyjnym również będzie podlegał temu obowiązkowi.

Sprawozdanie ma zawierać m.in.: wartość świadczeń pieniężnych otrzymanych, spełnionych oraz nieotrzymanych i niespełnionych w terminie określonym w umowie, w poprzednim roku kalendarzowym.

W myśl przepisów ustawy, pierwsze sprawozdania mają zostać sporządzone za rok 2020 do 31 stycznia 2021 roku.

Według znowelizowanych przepisów nie przekazanie sprawozdania o którym mowa powyżej lub podejmowanie czynności mających na celu utrudnienie lub udaremnienie wywiązania się z tego obowiązku zagrożone jest karą grzywny.

Do transakcji handlowych zawartych przed dniem 1 stycznia 2020 r. zastosowanie mają znaleźć przepisy dotychczasowe.